Edward Torończak - Psychologiczne uwarunkowania rozwoju ludzkiej wolności i wyboru zasadniczego człowieka
Eksplikacja problematyki wolności i osobowego wyboru w niektórych nurtach psychologii humanistyczno-egzystencjalnej potwierdzała prawdę o istnieniu podstawowego wyboru, poprzez który człowiek określa sens i zasadniczy kierunek swojego życia. Doświadczenie sensu życia zakłada zawsze moment wyboru, akceptacji i zaangażowania się na rzecz wartości egzystencjalnie istotnych. To właśnie współczesna psychologia, podejmując badania na świadomością i wolnością człowieka, odkryła sferę wyborów głębokich, które określają i kierują wyborami konkretnymi. Wyodrębniono w człowieku osobowe centrum, które jest warstwą najgłębszą (fundamentalną), od warstw peryferyjnych (powierzchownych), potwierdzając jednocześnie zależność pomiędzy tym, co nieświadome, podświadome i świadome. W ten sposób ukazano, że podstawowy wybór człowieka jest sprawą działania całego podmiotu, a nie tylko jednej z jego warstw, czy też wyizolowanych poszczególnych wyborów. W związku z tym należy postulować, by sfera psychiczna człowieka była pojmowana w szerokim aspekcie pedagogiki, w której problematyka wolności i wyboru zasadniczego odgrywałyby istotną rolę w integralnym rozwoju człowieka.
Psychological Conditioning of the Development of the Human Freedom and of Basic Human Choice
Some currents of humanistic and existential psychology by their explication of the problem of freedom and of personal choice have affirmed the truth of existence of a basic option, by which the human being may assign the meaning and the fundamental direction of his/her life. The experience of the meaningfulness of life implies always the moment of choice, of acceptance, and of personal involvement in the existentially essential values. It has been contemporary psychology, which while promoting and deepening the research on human consciousness and on human freedom, has discovered the sphere of deeper choices which define and guide concrete decisions of men/women. It has been distinguished then, between the personal centre of the human being (its deepest and fundamental layer) and peripheral layers (near-surface layers); at the same time the relations of dependence between the unconscious, the subconscious and the conscious has been stated. In this way it has been showed, that the basic choice of the human being touches the whole subject, and depends not only on one of its parts of on isolated, single decisions. So it is to demand, that the psychical sphere of the human being be conceived within a broad aspect of pedagogic, in which the problems of freedom and of fundamental choice would play a decisive role within the integral development of the human being.
Słowa kluczowe:
człowiek, osobowe centrum, wolność, wybór zasadniczy, decyzja moralna, human being, personal centre, freedom, fundamental choice, moral decision