Krzysztof Skorulski - Aktualność i performatywność słowa
Popularne ostatnio słowa „performatywny” czy performance wyrażają jako rzecz oczywistą, że ludzkie słowo nie tylko coś wypowiada, ale i czegoś dokonuje. W niniejszym artykule problematyka mocy języka mówionego zostaje przeanalizowana na podstawie koncepcji takich myślicieli jak: Ferdinand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste i Pierre Bourdieu. Na początku analizowana jest wraz z Ebnerem osobowa i rzeczowa „aktualność słowa” oraz w jaki sposób słowo aktualne uzyskuje moc sprawczą, określaną jako maieutyczna lub generatywna. Następnie koncepcja ta zestawiona zostaje z rozważaniami Austina i jego znanym podziałem na wypowiedzi „konstatywne i performatywne”. Kolejnym myślicielem jest Benveniste i jego koncepcja performatywności oraz Pierre Bourdieu i to, co nazywa on „magią społeczną”, ujawniającą się przy badaniu takich zjawisk jak „akty mianowania” (rites d'institution) i „walki o klasyfikację”. Jest rzeczą zdumiewającą, jak bardzo dialogiczne myślenie Ebnera poszerza współczesne koncepcje lingwistyczne i socjologiczne w tej dziedzinie. Z tego zestawienia myśli wywodzących się z tak różnych dziedzin i różnych sposobów myślenia zostają następnie wyciągnięte konkretne wnioski, także dla działań pedagogicznych. Krótko mówiąc: aby słowo pedagoga miało moc, potrzebna jest swoista równowaga między dialogicznością a autorytetem jego funkcji społecznej.
The Topicality and Performativity of the Word
The recent popularity of words like „performative” or “performance” expresses as an obvious thing that the human word does not only describe something, but it also performs something. In this article, the issue of the power of the spoken language will be analyzed in view of the concepts of such thinkers as Ferdinand Ebner, John L. Austin, Emile Benveniste, and Pierre Bourdieu. At first, following Ebner’s line, it is analyzed the personal and factual “actuality” of the word, and how the “actual word” gets its power of acting. Ebner distinguishes here between a maieutic and a generative power. His ideas get subsequently confronted with the thought of Austin and his concepts of a constative and performative utterance. Then Benveniste’s idea of “performativity” and Bourdieu’s one of “social magic” are presented. It is interesting how Ebner’s dialogical thinking widens the modern linguistic and sociologist concepts. According to the analysis of the thoughts coming from such different disciplines and different ways of thinking it is tried to work out the concrete suggestions, significant also for pedagogics. In short, the teacher’s word, to have power, needs a specific balance between dialogic attitude and authority coming from the teacher’s social function.